O drodze twórczej Pawła Pierscińskiego

Paweł Pierściński, fotograf, publicysta, krytyk i teoretyk sztuki foto­graficznej, działacz społeczny i organizator ruchu fotograficznego w Polsce, urodził się 25 maja 1938 roku. W 1956 uzyskał Świadec­two Dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. W 1962 roku ukończył Politechnikę Warszawską i obronił dyplom mgr inż. budownictwa lądowego w specjalności mosty i budowle podziemne. Kilka lat pracował w przedsiębiorstwach oraz w Kieleckim Zjednoczeniu Budownictwa.

Od 1967 roku wyko­nuje zawód artysty fotografika.
Fotografuje od 1952 roku.

W 1955 zadebiutował na Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii w Częstochowie. W 1964 zostaje Członkiem Związ­ku Polskich Artystów Fotografików-legitymacja nr 315. W 1982 roku otrzymuje godność Członka Honorowego ZPAF Od początku swojego fotografowania Paweł Pierściński specjalizuje się w temacie krajobrazu, któremu poświęcił całe życie oraz aktyw­ność twórczą w dziedzinach: artystycznej fotografii, publicystyki, teorii i krytyki oraz organizacji społecznego ruchu fotograficznego. Arty­sta wypełnił rolę prekursora, twórcy, animatora, publicysty i teorety­ka, oraz jednego z klasycznych przedstawicieli KIELECKIEJ SZKOŁY KRAJOBRAZU, kierunku artystycznego wnoszącego do krajowej kul­tury wartości dostrzeżone przez wybitnych estetów (między innymi analizy KSK dokonał prof. Władysław Tatarkiewicz - „Parerga" - PWN 1978).

Paweł Pierściński opracowuje różne tematy, zawsze jednak powraca do krajobrazu. Swoje fotografie układa w cykle stanowiące formę zamkniętej wypowiedzi i podsumowania doświadczeń warsztato­wych. W kilku przypadkach cykle stanowią strukturę otwartą, a ko­lejne lata powiększają zbiór dokumentacji krajobrazowych. Do ta­kich cyklów należy „Portret Ziemi Kieleckiej", największy i najbar­dziej znaczący, opracowywany od początków pracy twórczej, dokumentujący strukturę matematyczno - geometryczną polskiego krajobrazu rolniczego. Badanie krajobrazu stanowiło podstawę wie­lu doświadczeń artystycznych, które z reguły owocowały prezenta­cjami wystaw indywidualnych. Między innymi należą do nich: wy­stawa „Kielce - Włoszczowa" - badanie struktury wizualnej krajobra­zu poznawanego przez podróżnika (samochód), wystawa „Małe formy krajobrazowe" - analizująca elementy strukturalne krajobrazu natu­ralnego, cykl „Krajobrazy z przednim planem" - ujawniający cechy szczególne obiektywów ultraszerokokątnych, cykl „Widok z okna" -ujawniający zmiany wybranego odcinka przestrzeni poddanego dzia­łaniom człowieka rozciągniętym w czasie, cykl wystaw pn. „Puszcza Jodłowa" - stanowiący dokument prężności zespołu biologicznego, wystawa „Wędrówki fotografa" - potwierdzająca odmienność krajo­brazów w różnych regionach geograficznych w Polsce i na świecie, wystawy „Fotomontaże" i „Fotocollage" - obrazujące nowe oblicza krajobrazów zbudowanych z banalnych wycinków rzeczywistości, czy też wieloletnia akcja „Na Nowy Rok" artystyczna, polegająca na rozsyłaniu do przyjaciół wycinków pejzażu zimowego (sztuka poczty - ponad 25 lat!).

Znamiennym zainteresowaniem autora były cykle obrazujące zniszczenia krajobrazu pod wpływem działalności prze­mysłowej i urbanistycznej „Wyrzut sumienia", lub cykle dokumentu­jące warunki życia i pracy statystycznej jednostki pn. „Rodzina Ro­botnicza". Wyjątkowe miejsce w dorobku autora zajmuje cykl etiud o charakterze warsztatowym i wymowie surrealistycznej pn. „Struk­tury". Fotogramy wykonane są w indywidualnym opracowaniu, w technice autorskiej. Wybrane z najbliższego otoczenia, zwykłe przedmioty fotografowane w sposób stereotypowy, po ich zestawie­niu na obojętym tle, tworzą nowe, nierzeczywiste przestrzenie, ist
niejące w wyobraźni artysty.

W fotomontażach fragmenty krajobra­zu zmultiplikowane według zamysłu twórczego budują krajobrazy przywołane przeżyciami wewnętrznymi fotografa. Od 1991 roku po­wstaje zbiór „Barwy polskiego krajobrazu".

Wyniki doświadczeń ar­tystycznych prezentowane są na wystawach i pokazach. Od debiutu w 1955 roku Paweł Pierściński eksponował ponad 150 wystaw indywidualnych oraz uczestniczył w ponad 400 wystawach krajowych i międzynarodowych, uzyskując ponad 100 medali, na­gród, wyróżnień i dyplomów.

Prace fotograficzne artysty znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz w zbiorach muzealnych w wielu krajach między innymi w Francuskim Muzeum Fotografii w Bievres k/Paryża, w Bibliotece Narodowej w Paryżu, w Muzeum Sztuki Współ­czesnej im. A. Puszkina w Moskwie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Bibliotece Narodowej w Warszawie, Uniwersytetu w Parmie, Muzeum Kultury Leśnej w Gołuchowie, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie i w innych zbio­rach.

Paweł Pierściński opublikował liczne prace fotograficzne w almana­chach światowej fotografii, między innymi kilkakrotnie w „Photography Year Book" w Londynie, „Fotojahrbuch International" w Niem­czech, „Photographis" w Szwajcarii oraz w almanachach polskiej fotografii artystycznej. Liczne prace fotograficzne oraz wypowiedzi i noty biograficzne zostały zamieszczone w fachowej prasie fotogra­ficznej w kraju i zagranicą, między innymi w „FOTO - magazyn foto­graficzny" i „Fotografia" (Polska), „Bułgarskie FOTO", „Sowietskoje FOTO", „Fotografie" (Niemcy), „Fotografie" (Czechosłowacja), „Foto Magazine" (Niemcy), „Fotografia" (Węgry), „Fotografia Contemporanea" (Kolumbia), i w innych.

Paweł Pierściński opublikował ponad 5000 prac fotograficznych w wydawnictwach krajoznawczych, folderach, plakatach, kalendarzach, pocztówkach i albumach poświęconych Polsce i Ziemi Kieleckiej. Od 1993 roku są to niekiedy wydawnictwa własnej firmy fotograficznej pn. „Pierściński Foto Studio s.c.". Między innymi artysta jest auto­rem fotografii do albumów fotograficznych z serii „Ziemia Kielecka" (WAG Kraków 1962 - 1974), „Kielce" (Wydawnictwo Łódzkie), „W Krainie Żeromskiego" (WAiF Warszawa). Albumy indywidualne: „Góry Świętokrzyskie" (SiT Warszawa 1980), „Struktury" (KAW War­szawa 1982), „Święty Krzyż" (Voyager, Warszawa 1993). Prace Pierścińskiego zostały opublikowane w albumach zbiorowych, między innymi w „Polsce" (Arkady 1994) oraz w „Polskich Parkach Narodo­wych" (Kraków 1994) w 1975 roku

Paweł Pierściński opublikował pierwsze teksty krytyczne, zebrane w zwartej pracy pn. „Kielecka szkoła krajobrazu" (Kielce 1976), stanowiącej teoretyczne założenia oraz uzasadnienie pracy tego kierunku artystycznego. Od tego czasu autor opublikował ponad 400 artykułów publicystycznych, wstępów do katalogów wystaw, oraz prac zwartych. W tekstach uzasadnia rolę, miejsce i znaczenie fotografii krajobrazowej we współczesnym świe­cie, kreśli biografie Kolegów -fotografów pejzażu, oraz zajmuje się gromadzeniem przyczynków i źródeł do historii fotografii. Między innymi opracował zarys monograficzny Kieleckiej Szkoły Krajobrazu („Almanach Fotografii Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF z okazji 150 lecia fotografii kieleckiej 1839 - 1989), zarys monograficzny polskiej fotografii krajobrazowej (katalog wystawy pn. „Polska Fotografia Kra­jobrazowa" - Kielce 1985) oraz podjął (pierwszą w historii o takiej skali i rozmachu) próbę zobrazowania udziału Polaków w dokumen­towaniu krajobrazów Ziemi (katalog wystawy pn. „Krajobrazy świata w fotografii polskich podróżników" - Galeria Zachęta, Warszawa 1987).

Artysta pisze wiersze poświęcone polskiemu krajobrazowi 
(debiut 1978), zebrane wtórnie pn. „Pagór" (maszynopis) i opubliko­wane w wyborze w czasopismach. 

Równolegle z działalnością twórczą Paweł Pierściński rozwija spo­łeczną działalność organizatorską w Kielcach, a następnie w kraju. Nadrzędnym celem prowadzonych działań było podniesienie rangi fotografii jako autonomicznej dziedziny sztuki, tworzenie dokumen­tacji o dokonaniach środowiska kieleckiego oraz animowanie ruchu polskich fotografów pejzażystów, a wreszcie szeroko zakrojona ak­cja promocji polskiej twórczości fotograficznej w kraju i zagranicą.

Dla osiągnięcia wymienionych celów organizator podejmuje i reali­zuje społecznie liczne funkcje w ruchu fotograficznym, inicjuje po­wstanie i rozwija pracę jednostki zespołu twórczego w Kielcach, ini­cjuje i realizuje (sprawując funkcję organizatora i komisarza artystycz­nego wystaw) imprezy regionalne i ogólnopolskie, przewodniczy obchodom 150 Rocznicy Fotografii w Polsce. Ponadto uczestniczy w pracach różnych środowisk fotograficznych w kraju, zasiada w jury wystaw ogólnopolskich, odbywa spotkania autorskie, wygłasza pre­lekcje. Posiada uprawnienia Rzeczoznawcy ds. Oceny Fotografii nada­ne prze Ministra Kultury i Sztuki oraz jest Instruktorem Fotografii ka­tegorii „S".
Paweł Pierściński był jednym z pierwszych Członków Oddziału Kie­leckiego Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (rok założenia 1955) i przekształconego w posiadające osobowość prawną „Świętokrzy­skiego Towarzystwa Fotograficznego" (1962 - 1982). W całym tym okresie pełnił funkcję V-ce Prezesa ds. Artystycznych, zainicjował oraz zorganizował i zrealizował pracę grupy artystycznej pn. „Grupa Robocza" (1962 - 1968), w trakcie której wypracowano zasady este­tyczne Kieleckiej Szkoły Krajobrazu. Ponadto Paweł Pierściński był współorganizatorem i członkiem grupy artystycznej „Stodoła - 60", założonej w roku 1960 przez studentów Politechniki Warszawskiej i funkcjonującej następnie przez wiele lat w ramach ZPAF jako "Gru­pa St-60".

Wiatach 1976-1978 Paweł Pierściński zainicjował i utwo­rzył w Kielcach przy Kieleckiej Delegaturze ZPAF grupę artystyczną pn. „Grupa 10x10". Grupa wychowała kandydatów do Okręgu Świę­tokrzyskiego ZPAF
W 1975 roku Paweł Pierściński zainicjował, współtworzył oraz kiero­wał jednostką związku twórczego ZPAF przez cały okres pracy Kie­leckiej Delegatury ZPAF, a w 1978 zainicjował, utworzył oraz organi­zował pracę Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF, pełniąc funkcję Prezesa Zarządu Okręgu (do 1988 roku). W 1977 roku artysta zorganizował stałą GALERIĘ FOTOGRAFII ZPAF w Kielcach i kierował jej pracami do 1988 roku.

Ambicją zrealizowaną przez Komisarza było zorgani­zowanie działalności artystycznej wykraczającej poza ramy murów i ekranów ekspozycyjnych. Między innymi Galeria Fotografii organi­zowała promocję Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, w ramach której od­było się ponad 100 wystaw z serii pn. „Kieleckie krajobrazy" w róż­nych ośrodkach fotograficznych w kraju i zagranicą, między innymi w Wilnie, Winnicy, Poczdamie, Padwie, Sofii, Ruse, Pradze, Buda­peszcie, a także w Muzeum Sztuki Współczesnej im. A. Puszkina w Moskwie i w Francuskim Muzeum Fotografii w Bievres k/Paryża (1982 rok).

Komisarz Galerii zainicjował, opracował założenia oraz zorgani­zował akcję dokumentowania warunków życia i pracy rodzin robot­niczych (w latach 1976-1979 odbyło się 14 ekspozycji z serii „Huta -Dom - Rodzina")
Paweł Pierściński był współorganizatorem oraz jurorem wszystkich ogólnopolskich wystaw pn. „Biennale Krajobrazu Polskiego" (trzy­naście ekspozycji odbyło się w latach 1968-1995). W 1977 roku arty­sta przyjął obowiązki Komisarza kolejnych wystaw (do 1991 roku) „Biennale" i połączył wernisaże wystaw z ogólnopolskim spotkaniem fotografów, krytyków, publicystów oraz organizatorów ruchu foto­graficznego. Ogólnopolskie Sympozjum Fotograficzne pn. „Krajo­braz" przyczyniło się do rozwoju fotografii krajobrazowej w Polsce.

Celowi temu służyły również dwie wystawy problemowo - histo­ryczne, których założenia oraz organizację zrealizował Paweł Pier­ściński, pełniący funkcję komisarza ekspozycji. Były to: „Polska foto­grafia krajobrazowa" (Kielce 1985) oraz „Krajobrazy świata w foto­grafii polskich podróżników" (Galeria Zachęta, Warszawa 1987).

W 1988 roku Paweł Pierściński został wybrany Prezesem Zarządu Głównego ZPAF w Warszawie i funkcję tą pełnił do 1989 roku. W okresie kadencji zorganizował Obchody 150- Lecia Fotografii Pol­skiej, pełniąc funkcję Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Organizacyjnego święta światowej fotografii. Ponadto artysta pełnił funkcję Członka Komisji i Rady Artystycznej ZPAF (przez kadencje 1975-1988), Członka Komisji Artystycznej Polskiej Federacji Stowa­rzyszeń Fotograficznych (kilka kadencji). Prezesa Klubu Fotografów Krajoznawców Polski. Był Członkiem Zarządu Sekcji Historii Foto­grafii ZPAF, Członkiem Rady Naukowej Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Członkiem Rady Programowej Centrum Fotografii Kra­joznawczej w Łodzi.

Działalność artystyczna i organizacyjna kieleckiego środowiska fo­tograficznego przyczyniła się do renesansu tematu krajobrazowego w polskiej twórczości fotograficznej. Kierowany przez Pawła Pierścińskiego Okręg Świętokrzyski ZPAF otrzymał zbiorowe nagrody arty­styczne za stworzenie fotograficznej dokumentacji polskiego krajo­brazu rolniczego:w 1980 Odznakę „Za Zasługi dla Kielecczyzny", w 1982 roku Nagrodę im. Stanisława Staszica, a w 1983 roku Nagro­dę Ministra Kultury i Sztuki - l stopnia.Za całokształt pracy twórczej i za społeczną działalność w środowi­skach polskich fotografów pejzażystów Paweł Pierściński otrzymał nagrody państwowe, resortowe i regionalne, między innymi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Odznakę „Zasłużonego Działacza Kultury", Nagrodę Miasta Kielc (1969,1976), Nagrodę im. St. Staszica (1975, 1979), Odznakę „Za Zasługi dla Kie­lecczyzny", Złotą i Srebrną Odznakę Honorową PTTK, liczne medale okolicznościowe oraz plakietki honorowe. Paweł Pierściński jest Członkiem Honorowym Związku Polskich Artystów Fotografików (1982 rok, legitymacja nr 24) oraz stowarzyszeń fotograficznych, mię­dzy innymi Świętokrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego w Kiel­cach, Rzeszowskiego Towarzystwa Fotograficznego w Rzeszowie, Towarzystwa „Diaporama Polska" w Lubinie, Honorowym Fotogra­fem Krajoznawcą Polski (1974 r.), laureatem Medalu Jana Bułhaka. Międzynarodowa Federacja Sztuki Fotograficznej FIAP w Genewie nadała Pawłowi Pierścińskiemu Honorowe Odznaki za twórczość: Artysta FIAP (AFIAP - 1968 r.)i Excellent FIAP (EFIAP - 1976 r.) oraz za działalność organizatorską Especially FIAP (EsFlAP- 1980 r.). Człon­kowie Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF nadali Pawłowi Pierścińskie­mu godność Prezesa Honorowego Okręgu Świętokrzyskiego Związ­ku Polskich Artystów Fotografików.Hasło imienne Paweł Pierściński znajduje się w międzynarodowych słownikach biograficznych oraz encyklopediach, między innymi w "Photographers Encyclopedia International 1839 to the present" (Edition Camera Obscura, Szwajcaria 1985), oraz w wersji CD - rom (en­cyklopedia wydana w Paryżu 1995 r.) oraz w "International Who's Who of Intellectuals" (Wydawnictwo Uniwersytetu Cambridge, An­glia 1992), oraz innych wydawnictwach encyklopedycznych. • 19.11. 1995 

Dokumentacja